Krajem marta prošle godine organizacije Nova društvena inicijativa, Centar za afirmativne društvene akcije, Centar za socijalne inicijative i Forum za razvoj i multietničku saradnju pokrenule su niz pravnih mehanizama kao odgovor na govor mržnje i etničku netrpeljivost u spotu neformalne grupe Besa Besë.
U spotu koji je osmišljen radi promovisanja ideje bojkota srpskih proizvoda, maloletnom detetu se nameće da izgovori tvrdnju o nameri srpskih proizvođača da otruju kupce proizvoda, podsećaju iz Nove društvene inicijative.
“Kampanje koje pozivaju na bojkot srpskih proizvoda su učestale na Kosovu, ali ovaj spot izdvaja zlupotreba maloletnice u političko-propagandne svrhe, ali, i po našem dubokom uverenju, širenje mržnje”, ocenjuju iz NSI.
Gorenavedene organizacije preduzele su tada sledeće:
“17. marta 2022. smo uputili žalbe Savetu za štampu Kosova na medije Telegrafi i Ekonomia Online zbog nekritičkog prenošenja ovog videa i maskiranja govora mržnje pojednostavljenom tvrdnjom da se radi o “kampanji podizanja svesti”; 18. marta 2022. smo od institucije Ombudsmana zatražili pokretanje istrage zbog kršenja člana 141 (Izazivanje razdora i netrpeljivosti) Krivičnog zakonika Kosova i 21. marta 2022. smo Osnovnom tužilaštvu u Prizrenu prosledili krivičnu prijavu protiv autora videa, Burima Piraja, zbog izazivanja razdora i netrpeljivosti”, dodaje se u saopštenju.
Rezultati preduzetih radnji su sledeći:
“Institucija Ombudsmana nas je 1. aprila 2022. obavestila da je žalba prihvaćena, te da je istraga pokrenuta. Informacija o ishodu i statusu istrage nakon toga, nismo dobili; Savet za štampu Kosova nas je 7. aprila 2022. obavestio da se žalba protiv medija koji su preneli spot neosnovana”, ističe se u saopštenju.
Odluka je obrazložena na sledeći način:
“Mediji su objavili video-zapis realizovan u sklopu jedne od kampanja za bojkotovanje srpskih proizvoda na Kosovu. U ovom video-zapisu se, u pokušaju da se građani ubede, koristi dijalog koji nastoji da vrati sećanja na zločine koje su tokom rata počinile srpske snage na Kosovu. Dakle, kako kampanja, tako i dijalog u predmetnom video-zapisu, se upućuju na državu Srbiju, a ne na neku etničku grupu na Kosovu.”
Takođe, Osnovno tužilaštvo u Prizrenu ih je krajem januara ove godine obavestilo da je nakon pokretanja istrage u septembru 2022. utvrđeno da ne postoji opravdana sumnja da je izvršeno krivično delo i da se krivična prijava odbija.
U odluci tužioca datiranoj 20. 12. 2022. navodi se:
„Državni tužilac ocjenjuje da spot koji je izdala firma “MEKA”, čiji je vlasnik osumnjičeni, a na osnovu iskaza osumnjičenog, utvrđuje da spot izdat u vezi sa srpskim proizvodima ne sadrži poziv na osvet u nasilju usmjerenom nekoga, vrijeđanje ili izrugivanje bilo koje istorijske ličnosti bilo kojeg naroda ili nacionalne manjine ili etničke grupe, ruganje zastavi ili drugima, ali emitovani spot govori o događajima iz prošlosti koji nemaju veze sa bilo kojim djelovanjem nakon 20 godina, i ovaj spot nema za cilj veličati bilo koju određenu osobu ili grupu grupu koja je proglašena krivom i osuđena od bilo kojeg međunarodnog krivičnog suda za krivična dela počinjena iz motiva mržnje, protiv bilo koje nacionalne, rasne, vjerske, etničke ili druge grupe, dakle u odsustvu od ovih bitnih elemenata predmetnog dela, tužilac ocjenjuje da krivično delo za koje se osumnjičeni sumnjiči da je počinio ne predstavlja krivično delo, odnosno nedostaju obeležja krivičnog dela izazivanje razdora i netrpeljivosti iz člana 141 KZRK- a, u vezi sa radnjama i sadržajem spota prenosa u medijima od strane osumnjičenog.“
