Povodom inicijative kosovskih institucija i ministra kulture Kosova g. Hajrula Čekua da Ministarstvo kulture Kosova izvrši procenu štete u manastiru Banjska i radi na saniranju štete koja je načinjena u toku nedavnih oružanih sukoba, Eparhija raško-prizrenska zauzela svoj stav i objavila saopštenje.
“Smatramo da je načinjenu štetu svakako neophodno popraviti i naša Eparhija već godinama radi uz pomoć domaćih i međunarodnih dobrotvora na obnovi i zaštiti svojih svetinja, manastira Banjska, koji je jedna od najvažnijih zadužbina Svetog kralja Stefana Milutina iz 14. veka. Duboko smo razočarani izjavama ministra kulture g. Čekua koji je u svojim javnim izjavama na Tviteru ponovo odbio da navede pravo ime naše Crkve, izostavljajući i da se radi o manastiru Srpske Pravoslavne Crkve, u kome se inače redovno služe službe, u kome živi monaško bratstvo i gde dolaze brojni poklonici radi molitve. Na ovaj način ne samo da se ponovo prisvaja kulturna baština Srpske Pravoslavne Crkve i negira njen identitet, već ispada i da je bitnije to što je manastir pre hiljadu godina bio ranohrišćanska svetinja nego da se radi o živom manastiru, što govori o pravom odnosu kosovskih institucija prema našoj kulturnoj baštini.
Manastir Banjska nije samo kulturno istorijski-spomenik, o kome se naša Crkva i država već godinama istrajno brinu, već pre svega svetinja Srpske Pravoslavne Crkve, koja je od velikog značaja za duhovni život našeg vernog naroda, posebno na severu Kosova. Gospodin Čeku u svojoj objavi govori o ranohrišćanskoj crkvi, iako se zna da je manastir Banjska od 14. veka jedna od najznačajnijih svetinja Srpske Pravoslavne Crkve i grobna crkva svetog kralja Milutina, koja je poslednjih godina značajno obnovljena.
Eparhija Raško-prizrenska se, inače, već godinama suočava sa kontinuiranim negiranjem crkvenog i duhovnog identiteta naše Crkve na Kosovu i Metohiji, u čemu u poslednje vreme prednjači upravo pomenuti ministar. Istovremeno, Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi na Kosovu i Metohiji se od tih istih institucija negiraju osnovna verska prava, što se najbolje vidi u slučaju neizvršavanja odluke Ustavnog suda Kosova o zemlji manastira Visoki Dečani, koja nije upisana u opštinski katastar već sedam godina, uprkos stalnim apelima međunarodnih predstavnika i uglednih međunarodnih organizacija koje se bave verskim pravima i zaštitom kulturne baštine.
Našoj Crkvi kosovske institucije uporno odbijaju pristup jednom broju naših verskih objekata, gde naši vernici i sveštenstvo ne mogu da pristupe, što je takođe protivno ne samo međunarodnim standardima o verskim slobodama, već i kosovskim zakonima, koje bi te institucije prve morale da poštuju. Kosovske institucije trenutno rade i na usvajanju zakona sa namerom da se ukinu neka od poslednjih prava koja su ostala Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi od tzv. Ahtisarijevog plana, iako se radi o pravima koja su međunarodno garantovana.
U takvoj neprihvatljivoj situaciji, naša Eparhija nije voljna da prihvati mešanje kosovskih institucija u život naše Crkve i preuzimanje zaštite manastira Banjska. Ovu inicijativu pre svega vidimo kao politički čin koji ima za cilj ne samo stavljanje verske i kulturne baštine Srpske Pravoslavne Crkve na Kosovu i Metohiji pod političku kontrolu kosovskih institucija, već i kao korak ka daljoj degradaciji naših osnovnih verskih sloboda i prava i kulturnoj aproprijaciji naših crkava i manastira. Eparhija raško-prizrenska je sposobna da samostalno da angažuje nezavisne eksperte koji bi procenili nastalu štetu, kako bi sopstvenim sredstvima i sredstvima naših dobrotvora obnovila ono što je oštećeno, kao što je činila i u slučaju drugih crkava i manastira koji su pretrpeli oštećenja ili bili skoro uništeni od strane albanskih ekstremista u poslednjih dvadesetak godina”, kaže se u saopštenju eparhije raško-prizrenske.
