Opštine na severu Kosova formirane su nakon lokalnih izbora, a njihovo finansiranje praćeno je mnogobrojnim izazovima, navodi se u studiji „Lokalne samouprave na severu Kosova – kule od karata“ koju je objavila NVO “InTER”.
Zakonom o finansijama lokalnih samouprava, koje određuje skupština, vlada i nadležna ministarstva, treba da se osiguraju budžetska sredstva opštinama, kako bi realizovale svoje nadležnosti. Izvori finansiranja opština su sledeći:
Istim zakonom precizirani su i sopstveni prihodi opština:
Kada se govori o finansiranju opština na severu Kosova, bitno je napomenuti i Fond za razvoj severnih opština koji je nastao kao rezultat Sporazuma o carini postignutog u okviru briselskih pregovora. Naime, ovim sporazumom predviđeno je formiranje Fonda za razvoj severnih opština (ili tzv. Carinskog fonda) od carinskih prihoda prikupljenih na prelazu 1 (Jarinje) i 31 (Brnjak), od carinjenja robe koja je namenjena za sever Kosova kaoi od carinjenja robe preduzeća koja su registrovana u četiri opštine na severu Kosova. Sredstva iz ovog Fonda mogu da koriste isključivo četiri opštine sa severa Kosova, i to za njihove razvoje projekte, kao što je izgradnja i održavanje javne infrastrukture (uključujući puteve, bolnice, vodosnabdevanje, tretiranje otpadnih voda i upravljanje otpadom), podršku preduzećima, poljoprivrednicima i civilnom društvu, promovisanje ljudskih prava, obrazovanje, pristup zdravstvenoj zaštiti i za transport.
U 2016. godini opštine sa srpskom većinom na severu Kosova imale su na raspolaganju budžete u sledećim iznosima: Severna Mitrovica 6.771.782 evra, Zvečan 2.788.498 evra, ZubinPotok 2.459.026 evra, i Leposavić 4.227.337 evra. Ove opštine su na različite načine raspodelile budžetska sredstva po kategorijama, što se jasno može videti u grafikonu.
Izvor: Izveštaji revizije o godišnjim finansijskim izveštajima opština Severna Mitrovica, Zvečan, Zubin Potok i Leposavić za godinu završno sa 31. decembrom 2016.g
Kako se u studiji navodi, postoje četiri glavna izazova sa kojima se susreću opštine na severu Kosova vezano za njihovo finansiranje.
Prvi izazov se tiče nezadovoljstva svih opština na severu Kosova iznosom godišnjih budžeta koji je odredila Vlada u Prištini, gde opštine tvrde da im pripadaju znatno veći iznosi budžeta od onih koji su im dodeljeni. Ovo je naročito bio problem tokom 2014. godine kada ove opštine dugo nisu htele da prihvate dodeljena budžetska sredstva.
Drugi izazov se tiče nedovoljnih kapaciteta opština da realizuju dodeljena sredstva u okviru fiskalne godine. Slaba realizacija budžeta se naročito primećuje u domenu realizacije projekata iz kapitalnih investicija, gde se projekti često prebacuju iz jedne fiskalne godine u drugu, za šta je potrebno posebno ovlašćenje Ministarstva finansija.
Treći izazov se odnosi na odbijanje ovih opština da realizuju sredstva iz budžeta iz sektora obrazovanja i zdravstva. Razlog tome leži u činjenici da su ova dva sektora predviđena da budu u nadležnosti Zajednice srpskih opština, pa se realizacija raspoloživih budžetskih sredstava u ovim oblastima smatra podrivanjem inicijativa za konačno formiranje Zajednice.
Poslednji izazov se tiče odbijanja opština da sprovedu odredbe Zakona o finansijama lokalnih samouprava u domenu sopstvenih prihoda. Otuda su prihodi koje opštine prikupljaju iz sopstvenih izvora zanemarljivo mali, ispod 10% od predviđenih sredstava.
Na kraju, može se zaključiti da postoji pozitivan trend u procesu finansiranja opština na severu Kosova po svim pitanjima, naročito onim koja se tiču jačanja lokalnih kapaciteta za realizaciju budžetskih sredstava.
Foto: Opština Zvečan
