U Domu kulture u Gračanici održana je tribina posvećena dešavanjima 17. marta 2004. godine pod nazivom „Martovski pogrom na Kosovu i Metohiji – razgovori, svedočenja, sećanja“. Radi se o istraživanjima ove važne teme, tačnije disertaciji istoričara Stefana Radojkovića, stručnog saradnika Muzeja žrtava genocida iz Beograda.
Radojković je publiku, koja je tribinu pratila i onlajn zbog epidemiološke situacije, upoznao sa martovskim pogromom iz 2004. godine kroz razgovore koji je vodio sa svedocima ili kroz njihova zapisana sećanja tokom svog naučno-istraživačkog rada. Svoja sećanja na pogrom 2004. izneo je i Darko Dimitrijević, novinar iz Goraždevca.
Radojković je naglasio da je nakon martovskog pogroma bilo jasno da događaji nisu prouzrokovani davljenjem dece u reci Ibar, već da se radilo o dugo organizovanom nasilju kojem su prethodili događaji u Čaglavici, kao i protesti zbog ranjavanja Jovice Ilića, tada srednjoškolca.
“Sam martovski pogrom bila je zapravo kulminacija celog petogodišnjeg perioda, koji je počeo još 1999. godine. Ono što sam ustanovio u razgovoru sa raznim akterima sa albanske strane, oni su spominjali tu blokadu puta Priština – Skoplje kod Čaglavice, ali nigde nisu spominjali ranjavanje Jovice Ivića, niti se pominje zašto je došlo do blokade puta. Mnogi detalji se danas malo znaju u Beogradu. Slika u Beogradu i ostatku Srbije uglavnom je ona koja je već toliko puta ponavljana u medijima, međutim nadam se da ćemo je dopuniti i upotpuniti naše razumevanje tih neposrednih uzroka jer konkretniji uzroci su mnogo dublji. Trudio sam se da prenesem neka lična iskustva ljudi koji su uspeli da prežive martovski pogrom, pre svega mislim na dr Mitru Reljić, kao i na druge svedoke. Kao direktne posledice martovskog pogroma to su vrlo konkretno Bečki pregovori ili tzv. Ahtisarijevi pregovori jer u tom trenutku međunarodna zajednica, umesto da kazni počinioce što direktne, što vođstvo i upozori ih na neprihvatljivost takvog ponašanja, ona je odlučila da ih nagradi pregovorima o status”, pojašnjava Radojković.
Darko Dimitrijević, koji je u vreme martovskog pogroma bio u Goraždevcu, podsetio je na dešavanja u Peći, kao i u povratničkom selu Belo Polje kod Peći.
“Sedamnaesti mart zapravo još uvek traje. On traje i kada jedna starica u Petriču bude opljačkana. On traje i kada kuće budu spaljene, a spaljeno je samo u Klini oko 12 kuća i nakon tog perioda. U Peći danas imamo samo jednu staricu koja je nekako simbol tog našeg vremena u kome smo svi zajedno živeli. Danas osim nje i sveštenika u crkvi Usekovanje glave Svetog Jovana u centru grada, više u ovom gradu nema Srba. Posledica tog 17. marta 2004. godine upravo je to što je on potpuno obesmislio i obeshrabrio povratak ljudi, pre svega u tom regionu, a to je prostor na kome je prvo krenuo da se odvija povratak “, objašnjava Dimitrijević.
Tribina je još jednom podsetila na nemile događaje 17. i 18. marta 2004. godine na Kosovu i Metohiji, a ostaje nada da će ova disertacija Stefana Radojkovića biti predstavljena i u publikaciji, kao i na tribinama širom zemlje.
Izvor: RTV Gračanica
